Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników

Głównym źródłem informacji i kryteriów decyzyjnych, niezbędnych do zarządzania przedsiębiorstwem o złożonych strukturach zdecentralizowanych są rozwinięte systemy rachunku kosztów i wyników oparte na zasadach rachunku kosztów zmiennych. Do jednego z tych systemów możemy zaliczyć wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników. Ze względu na zachowanie rachunku kosztów zmiennych w systemie wielostopniowego i wieloblokowego rachunku, podstawowe struktury kosztów, jak koszty rodzajowe, koszty podmiotów wewnętrznych, koszty produktów i usług są agregowane również z wyodrębnieniem kosztów stałych i kosztów zmiennych. Różnica między wielostopniowym a wieloblokowym rachunkiem kosztów a rachunkiem kosztów zmiennych polega na różnych ujęciu kosztów stałych firmy w okresie. W rachunku kosztów zmiennych koszty stałe firmy ujmowane były łącznie i odejmowane od marży brutto firmy także en. bloc, w celu ustalenia wyniku okresu. W wielostopniowym i wieloblokowym rachunku koszty stałe firmy nie stanowią jednego bloku lecz składają się z wielu segmentów. Każdy segment kosztów stałych tworzy się przez identyfikowanie dokumentów źródłowych kosztów z wyróżnionymi obiektami kosztowymi, istotnymi dla procesów zarządzania. Najczęściej w systemie wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników wyróżnia się jako obiekty kosztów: poszczególne produkty dla usługi, grupy produktów lub usług, obszary działalności, centra kosztów, firmę..

Koszty stałe produktów

Do tych kosztów można zaliczyć amortyzację maszyn i urządzeń specjalistycznych, opłaty licencyjne, koszty dzierżawy i inne rodzaje kosztów jeśli są one ponoszone w związku z produkcją określonego produktu.

Koszty stałe grupy produktów

Są to koszty powstałe w wyniku realizacji produkcji, określonej grupy produktów a nie poszczególnych rodzajów produktów zaliczanych do tej grupy np.: koszty utrzymania
w gotowości, amortyzacja maszyn uniwersalnych wykorzystywanych w procesie wytworzenia grupy produktów.

Koszty stałe podmiotu wewnętrznego

Do kosztów stałych podmiotu należą: płace kierownictwa podmiotu, koszty szkoleń BHP, koszty utrzymania pomieszczeń.

Koszty stałe obszarów działalności

Stanowią je koszty związane z funkcjonowaniem całego obszaru działalności wyodrębnionego w firmie. Są to koszty utrzymania budynków, w których funkcjonuje kilka ośrodków odpowiedzialności, płace kadry technicznej sprawującej funkcje kierownicze
w zarządzaniu określonym obszarem działalności.

Koszty stałe firmy

Do kosztów stałych firmy można zaliczyć: płace naczelnego kierownictwa firmy, koszty utrzymania straży przemysłowej, itd.

Prawidłową identyfikację kosztów stałych z wyodrębnionymi obiektami kosztowymi pozwala na zachowanie zasady przyczynowo-skutkowej oraz na realne objaśnienie relacji: koszty – produkcja – zysk w firmach o złożonych strukturach organizacyjnych.[1]

---

[1] Jaruga A., Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce Warszawa1998, s. 208-210.