Podział programów pomocowych

Najogólniej programy pomocowe można podzielić na następujące rodzaje
(schemat 1)[1]:

• fundusze przedakcesyjne,
• fundusze strukturalne,
• programy bilateralne,
• programy wspólnotowe.

Schemat 1.
Podział programów pomocowych

Źródło: M. Janus-Hibner, R. Pastusiak, Programy pomocowe w Polsce, CeDeWu. Warszawa 2004, s. 34.

Dwa najważniejsze fundusze, których środki mogą wspierać działalność wszystkich podmiotów gospodarczych (a nie wybranych grup społecznych lub sektorowych) to EFS oraz EFRR.

Europejski Fundusz Społeczny powołany został w celu wspierania wspólnotowej polityki społecznej. Finansuje on działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie: szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe, analizy i badania dotyczące rynku pracy, itp. Działania EFS związane są ze wsparciem zasobów ludzkich w działaniach wspólnoty[2]. Rada i Parlament Europejski określiły, jakie będą główne obszary jego działania. Są to[3]:

• aktywna polityka rynku pracy,
• przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego,
• kształcenie ustawiczne,
• doskonalenie kadr gospodarki oraz rozwój przedsiębiorczości,
• równość szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów, spowodowane kryzysem gospodarczym oraz przystąpieniem dwóch nowych państw członkowskich: Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE. EFRR współfinansuje projekty w czterech programach operacyjnych[4]:

• Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego,
• Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw,
• Sektorowym Programie Operacyjnym Transport,
• Programie Operacyjnym Pomoc Techniczna.

Dwa z wymienionych programów operacyjnych są ściśle powiązane ze wsparciem przedsiębiorstw: ZPORR oraz SPO WKP.

Celem strategicznym ZPORR jest stworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Celem SPO WKP jest natomiast poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Będzie on osiągany poprzez koncentrację środków finansowych kierowanych bezpośrednio do sektora przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu, na najbardziej efektywne projekty i przedsięwzięcia, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej.

Wykorzystanie środków w ramach programów operacyjnych Funduszy Europejskich, z podziałem na rodzaje programów i wielkość przedsiębiorstw jako beneficjentów przedstawia tabela 1.

Tabela 1.
Możliwości wykorzystania funduszy europejskich przez przedsiębiorstwa w wybranych programach operacyjnych

Program operacyjny	Działanie	Beneficjenci
		Mikro	Małe i średnie	Duże
SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw	1.4. Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką	X	X	X
	2.1. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo	X	X
	2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw	X	X	X
	2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje	X	X
	2.4. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska	X	X	X
ZPORR	3.4. Mikroprzedsiębiorstwa	X
SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich	1.1. Inwestycja w gospodarstwach rolnych 1.5. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych	X	X	X
	2.4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów	X	X	X
	2.6. Rozwój i ulepszenie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem	X	X	X
SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb	3.2. Chów i hodowla ryb	X	X	X

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu Gospodarki i Pracy, Pierwszy okres wykorzystania funduszy strukturalnych w Polsce, Warszawa 2005, s. 32.

Jak wynika z analizy danych w tabeli 1, fundusze europejskie dostępne są w zasadzie dla większości podmiotów gospodarczych działających w Polsce. Wśród beneficjentów wyróżnić można zatem przedsiębiorstwa zaliczane do grupy najmniejszych (mikro-), podmioty sektora MSP oraz największe działające w kraju. Większość działań programów operacyjnych skierowana jest do wszystkich grup podmiotów, poza tymi, które bezpośrednio adresowane są do sektora MSP.

—

[1] M. Janus-Hibner, R. Pastusiak, Programy pomocowe w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2004, s. 9.

[2] J. Domańska, Przewodnik po funduszach strukturalnych dla przedsiębiorców oraz instytucji wspierających firmy, PARP, Warszawa 2004, s. 5.

[3] Ibidem, s . 5.

[4] Ibidem, s. 5.